شرح درس:
آیا دفاع عقلانی از باورهای دینی مطلوب و ممکن است؟ پاسخ به این پرسش معمول و متداول از مهم‌ترین دغدغه‌های حوزۀ مطالعاتی است که امروزه تحت عنوان معرفت‌شناسی دین شناخته شده است. معرفت‌شناسی دین روایتی جدید از مواجهۀ دیرین عقل و ایمان است که از دل جریانِ اصلی معرفت‌شناسی تحلیلی و در سایۀ شکوفایی فلسفۀ دین تحلیلی برآمده است.
در درس‌گفتار پیشِ‌رو، ابتدا با مرورِ کوتاه مواجهۀ عقل و ایمان در گذر تاریخ تلاش می‌شود تا کیفیت ظهور و شکوفایی معرفت‌شناسی دین در دوران جدید در بستری وسیع‌تر ترسیم شود. سپس، با معرفی مهم‌ترین مسائل معرفت‌شناسی تحلیلی که به‌طور مستقیم در معرفت‌شناسی دین مورداستفاده قرار گرفته است، زمینه برای آشنایی دقیق‌تر با این حوزۀ مطالعاتی فراهم می‌شود. درادامه، یکی از مهم‌ترین و جامع‌ترین پروژه‌های معرفت‌شناسی دین یعنی پروژۀ معرفت‌شناسی اصلاح‌شدۀ آلوین پلانتیگا از زوایای متعدد موردبحث و بررسی قرار می‌گیرد. در پایان نیز، با اشاره به تغییر منظر مهمی که در سال‌های اخیر در معرفت‌شناسی دین رخ داده است، برخی از ره‌یافت‌‌های جدیدِ ملهَم از این تغییر منظر معرفی و بررسی می‌شود.
برنامهٔ درس:
جلسۀ اول: ملاحظات مقدماتی و ترسیم کلیات بحث؛ مروری بر مواجهۀ عقل و ایمان در گذر تاریخ اندیشه
· قرون وسطی؛ تعامل/ تقابل فلسفه و الهیات
· دوران جدید؛ تقابل الهیات طبیعی (دئیسم) با الهیات وحیانی
· دوران معاصر؛ ظهور فلسفۀ دین تحلیلی و معرفت‌شناسی دین
جلسۀ دوم: آشنایی مقدماتی با معرفت‌شناسی تحلیلی با تمرکز بر مباحث مرتبط با معرفت‌شناسی دین
· اهمیت معرفت گزاره‌ای
· مبناگرایی
· جایگاه، ساختار، و نظریات توجیه
· خطاپذیری در معرفت و رسالت مقابله با شکاکیت فراگیر
جلسۀ سوم: شکوفایی معرفت‌شناسی دین; سنت معرفت‌شناسی اصلاح شدهٔ آلوین پلانتیگا
· برون گرایی در معرفت‌شناسی (وثاقت‌گرایی و کارآمدی مناسب)
· معرفت‌شناسی اصلاح‌شده (نقد مبناگرایی و بازتعریف باورهای پایه)
· پیش‌برد پروژۀ معرفت‌شناسی اصلاح‌شده با تمرکز بر پاسخ به چالش‌های برآمده از علوم شناختی دین
جلسۀ چهارم: تحولات اخیر در معرفت‌شناسی دین
· بازگشت به قرینه‌گرایی
· محافظه‌کاری پدیداری
· بازخوانی و بازسازی برهان‌های عملی بر خداباوری (شرطبندی پاسکال و ارادۀ معطوف به باور جیمز)
مهم‌ترین منابع درس:
- R. Douglas Geivett and Brendan Sweetman (eds.) (1992), Contemporary Perspectives on Religious Epistemology, Oxford.
- Graham Oppy and N. N. Trakakis (eds.) (2009), Ancient Philosophy of Religion, Routledge.
- Graham Oppy, N. N. Trakakis (eds.) (2009), Early Modern Philosophy of Religion, Routledge.
- Taylor D. McNabb (2019), Religious Epistemology, Cambridge Elements in Philosophy of Religion, Cambridge.
- Taylor D. McNabb, Jonathan Fuqua, and John Grecco (eds.) (2023), The Cambridge Handbook of Religious Epistemology, Cambridge.
- Smith, Martin (2013), “The Epistemology of Religion”, Analysis, 74 (1), 135-147
- R. VanArragon and K. Clark (eds.) (2011), Evidence and Religious Belief, Oxford University Press.
- Benton, Matthew A., John Hawthorne, and Danni Rabinowitz (eds.) (2018), Knowledge, Belief, and God; New Insights in Religious Epistemology, Oxford University Press.
معرفی مدرس:
زینب سالاری فارغ‌التحصیل کارشناسی الهیات و جامعه‌شناسی، کارشناسی ارشد، و دکتری فلسفۀ دین از دانشگاه تهران و پژوهشگاه علوم انسانی است. وی درحال‌حاضر مدرس دانشگاه و پژوهش‌گر در حوزۀ فلسفۀ دین است. حوزه‌های پژوهشی وی فلسفۀ دین تحلیلی، معرفت‌شناسی دین، معرفت‌شناسی و فلسفۀ دین فمینیستی، و الهیات جدید مسیحی است.
او تاکنون مقالات متعددی در حوزۀ معرفت‌شناسی دین و الهیات مسیحی در مجلات پژوهشی داخلی و کتابی در حوزۀ معرفت‌شناسی برهان‌های عملی بر خداباوری با عنوان «شرطبندی بر وجود خدا» منتشر کرده است. وی هم‌چنین در پژوهشگاه علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، و دانشگاه امام صادق دروسی هم‌چون معرفت‌شناسی دین، کلام جدید، فلسفۀ قرون وسطی، و جنبش‌های اجتماعی زنان ارائه کرده است.
- فصل ۵. انجام دادنِ آزمایش‌های فکری تیمتی ویلیامسن
- سنت‌گرایی علیه سنت محمدرضا لبیب
- فصل ۴. ایضاح کردنِ اصطلاحات تیمتی ویلیامسن
- فصل ۳. مباحثه کردن تیمتی ویلیامسن
- درآمدی بر فلسفهٔ ذهن معاصر امید کریم‌زاده مرضیه لطفی
- روش‌هایِ فلسفه: فلسفه‌ورزیدن چگونه چیزی است؟ محسن زمانی
- فلسفهٔ زبان: نظریه‌های ارجاع ساجد طیبی
اشتراک‌گذاری