درس

شرح درس: در سال‌های دهۀ هشتم قرن بیستم، حوزه‌های مختلف فلسفۀ تحلیلی، از فلسفۀ زبان تا معرفت‌شناسی، از متافیزیک تا فلسفۀ ذهن، و حتی فلسفۀ اخلاق و فلسفۀ دین شاهد تحولاتی انقلابی بود. موتور محرّکۀ این انقلاب «نظریۀ جدیدِ ارجاع» بود، نظریه‌ای که در آثارِ فیلسوفانی هم‌چون کیث دانلان، روث بارکان مارکوس، سول کریپکی، دیوید کاپلان، هیلاری پاتنم، و جان پِری مطرح شد. مسئلۀ اصلی یک... بیشتر

شرح درس: خیلی اوقات در تعیینِ روشِ فلسفه بر تفاوتِ بنیادین‌اش با روشِ علومِ تجربی تأکید می‌کنند: عقل دربرابرِ مشاهده. برخی نیز آن را بنایی می‌دانند که از بدیهیات می‌آغازد و با گام‌هایی استدلالی از آن‌ها طبقه‌ها و غرفه‌های‌اش را می‌سازد. البته همیشه هم کسانی هستند که فلسفه را تلاشِ مشتی متوهم یا متبختر می‌دانند که چیزی جز حرف‌هایِ پیچیده و بی‌مبنا نمی‌زنند. در طرفِ مقابل،... بیشتر

شرح درس: مهم‌ترین مسائل فلسفۀ ذهن همواره در شمار مباحث مورد توجه فیلسوفان بزرگ بوده است. از افلاطون و ارسطو گرفته تا هابز و لاک و از دکارت و کانت گرفته تا کریپکی و پاتنم و نیگل در قرن بیستم، مسائل فلسفۀ ذهن همواره جای بسیار مهمی در نوشته‌های بزرگ‌ترین فیلسوفان تاریخ اندیشه داشته است. در قرن حاضر و هم‌راه با تحولات تازۀ علوم شناختی و... بیشتر

شرح درس: دست‌رسی به مسکن، به‌عنوان یکی از حقوق اساسی بشر، همواره با چالش‌های متعددی مواجه بوده است. اگرچه این حق در بسیاری از قوانین و منشورهای ملی و بین‌المللی به رسمیت شناخته شده، اما دست‌یابی به آن با بی‌عدالتی‌ها و نابرابری‌های سیاسی، اجتماعی، و اقتصادی هم‌راه بوده است. نگاه تقلیل‌گرایانه به مسکن صرفاً به‌عنوان یک سازۀ فیزیکی و تمرکز بر جنبه‌های فنی آن، بدون... بیشتر

شرح درس: فایدۀ خواندن متون تاریخی کلاسیک برای مخاطب امروز چیست؟ در عصری که تنها با فشردن چند کلید می‌توان به انبوهی از اطلاعات مربوط به هر عصر تاریخی دست یافت چرا باید زحمتِ عمیق شدن در متنی مربوط به صدها سال قبل را که بسیاری از واژگان و ساختارهای نحوی آن اکنون دشوار به نظر می‌رسد بر خود هموار کنیم؟ پاسخ به این پرسش‌ها... بیشتر

شرح درس: آیا دفاع عقلانی از باورهای دینی مطلوب و ممکن است؟ پاسخ به این پرسش معمول و متداول از مهم‌ترین دغدغه‌های حوزۀ مطالعاتی است که امروزه تحت عنوان معرفت‌شناسی دین شناخته شده است. معرفت‌شناسی دین روایتی جدید از مواجهۀ دیرین عقل و ایمان است که از دل جریانِ اصلی معرفت‌شناسی تحلیلی و در سایۀ شکوفایی فلسفۀ دین تحلیلی برآمده است. در درس‌گفتار پیشِ‌رو،... بیشتر

شرح درس: این درس کوتاه به مواردی می‌پردازد که افعال نادرست دیگران می‌تواند ماهیت اخلاقی افعال ما را تغییر دهد، و ما را «هم‌د‌ست» ظلم دیگران کند. در این درس، در چهار جلسه، ما به چهار مسئلۀ برگرفته از زندگی واقعی می‌پردازیم: ۱. آیا مساهمت در تولید آلاینده‌ها، یا دی‌اکسید‌کربن، یا گوشت‌خواری ما را هم‌دست ظلم بزرگ‌تری می‌کند؟ ۲. آیا براساس نظریات جنگ عادلانه شهروندان... بیشتر

شرح درس: لودویگ ویتگنشتاینِ متأخر انگار دیگر باور نداشت که چیزی به‌نام مسائلِ حل‌نشدنیِ «فلسفی» وجود داشته باشند. البته همیشه بوده‌اند و هستند کسانی که از «علائم» گونه‌ای «بیماریِ» فکری شکایت می‌کنند؛ ویتگنشتاین می‌گفت چنین کسانی از گونه‌ای «گرفتگیِ [عضلاتِ] ذهنی» رنج می‌برند، و بیش از آن‌که واقعاً به‌دنبال پاسخی «فلسفی» باشند به چیزی مانندِ روان‌درمانگری نیاز دارند. می‌گفت: «کار در فلسفه…درحقیقت به‌گو‌نه‌ای کارکردن روی خود... بیشتر

محتوای درس امروزه بحث‌های متافیزیکی از داغ‌ترین و پرشورترین حوزه‌های فلسفه تحلیلی به‌‌شمار می‌آیند. مانند هر حوزۀ دیگری، سؤالات و مباحث مطرح‌شده در متافیزیک تحلیلی نیز در یک طیف قرار می‌گیرند که برخی از آن‌ها ملموس‌تر و کاربردی‌تر محسوب می‌شود و برخی شاکلۀ انتزاعی‌تر دارند. حوزه‌ای که تحت عنوان متافیزیک طبیعت یا متافیزیک علم شناخته می‌شود نزدیک‌ترین رابطه را با زندگی روزمره و هم‌چنین علم تجربی... بیشتر

شرح درس: ادراک حسی نوعی گشودگی نسبت به عالم خارج است. هنگامی‌که ما عالم خارج را ادراک می‌کنیم، گویی به‌نحوی مستقیم از محیط اطرافمان آگاهی داریم. به نظر می‌آید که ادراکات حسی از‌یک‌طرف از هویاتی مستقل از ما حکایت می‌کنند و از‌طرف‌دیگر حصولِ تجربهٔ حسی هم‌راه با حالتی پدیدارشناسانه‌اند. مباحثِ ادراکِ حسی به دو بخشِ متافیزیک و معرفت‌شناسی ادراکِ حسی تقسیم می‌شود: در بخشِ متافیزیک،... بیشتر

محتوای درس: هرچند فیلسوفانی مانند آیزایا برلین و پیتر لَزلِت در میانه‌های قرن بیستم فیلسوفان سیاسی نام‌داری به‌شمار می‌‌آمدند، همگان بر این نکته توافق دارند که زایش فلسفۀ سیاسی تحلیلی را باید انتشار کتاب نظریه‌‌ای دربارۀ عدالت جان رالز در ۱۹۷۱ به‌شمار آورد. رالز در اين کتاب با مطرح کردن مفاهيمی مانند وضعيت نخستين، تعادل تأملی، و پردۀ بی‌خبری و با کمک چهارچوبی برگرفته از روش‌‌شناسی... بیشتر

محتوای درس: هدفِ این درس آشنایی‌ مقدماتی با فلسفهٔ تحلیلی از طریق مطالعه و بررسی آثاری از برخی از مهم‌ترین چهره‌های این سنتِ فلسفی است. عنوانِ «فلسفهٔ تحلیلی» عموماً بر رویکردی در پرداختن به مسائل فلسفی در حوزه‌های مختلف (اعم از متافیزیک، معرفت‌شناسی، فلسفهٔ زبان، فلسفهٔ ذهن، و غیره) اطلاق می‌شود که در اواخر قرنِ نوزدهم و اوایلِ قرنِ بیستم در نتیجهٔ کارهای ریاضیدان، منطق‌دان، و... بیشتر