کارنپ، راسل، و آرزوهایی در اوج جنگ سرد

یادداشت مترجم: آن‌چه در ادامه می‌آید ترجمهٔ مکاتبه‌ای است میان رودلف کارنپ¹ (۱۹۷۰-۱۸۹۱) و برتراند راسل² (۱۹۷۰-۱۸۷۲) به مناسبت زادروز ۹۰ سالگی راسل (در ۱۸ مه ۱۹۶۲)، که از قضا روز تولد ۷۱ سالگی کارنپ هم هست. در این پیغام‌های کوتاه، دو فیلسوف و منطق‌دان بزرگ قرن بیستم، ضمن گرامی‌داشت دستاوردهای فلسفی هم‌دیگر، از دغدغه‌ها و نگرانی‌هایشان برای آیندهٔ جهان در اوج جنگ سرد می‌گویند و از تلاش‌هایشان برای مقابله با آن‌چه از نظر آنها آیندهٔ تمدن را تهدید می‌کرده است.

از کارنپ به راسل

دانشکده فلسفه
دانشگاه کالیفرنیا
۱۲ مه ۱۹۶۲

لرد راسل عزیز،

در تمام عمر، با علاقهٔ فراوان، نه‌فقط کارهای فلسفی‌ شما را بلکه هم‌چنین، خصوصاً در سال‌های اخیر، فعالیت‌های سیاسی‌تان را دنبال کرده‌ام، و شجاعت و شدّت انرژی و از خودگذشتگی‌ شما را تحسین می‌کنم. حال، به‌مناسبتِ زادروز نودسالگی‌تان، مایلم پیامی برایتان ارسال کنم حاوی بهترین آرزوها و قدردانی عمیق برای تمام چیزهایی که آن‌ها را مدیون شما هستم. کتاب‌های شما حقیقتاً بیش از آثار هر فیلسوف دیگری بر تفکر فلسفی من اثرگذار بوده‌اند. در زندگی‌نامهٔ فکری خویش (در یکی از مجلّدات آتی شلیپ راجع به فلسفه‌ام) دربارهٔ این موضوع، و هم‌چنین به‌خصوص راجع به تأثیر الهام‌بخش فراخوان شما در صفحاتِ پایانی کتابِ معرفتِ ما به جهان خارج³ برای روشی نوین در فلسفه بیش‌تر خواهم گفت.

من کاملاً موافق اهدافی هستم که شما درحال‌حاضر برایشان مبارزه‌ می‌کنید: مذاکراتِ جدّی به‌جای جنگِ سرد، منعِ آزمایش بمب، منعِ پناه‌گاه‌های هسته‌ای؛ اما ازآن‌جاکه از قدرتِ بیان شگفت‌انگیز شما بی‌بهره‌ام، بسنده کرده‌ام به‌ مشارکت در بیانیه‌ها و کارزارهای اعتراضی عمومی که دیگران راه‌ انداخته‌اند، و به نامه‌هایی خصوصی به پرزیدنت کندی راجع به این موضوعات. حتی چنین نامه‌هایی هم برایم بسیار دشوارند. به‌اقتضای طبیعتم مایلم به دوری از جنگ و جدل‌های پوچ و بی‌معنای احزاب و دولت‌ها و به دنبال کردنِ تأملاتِ خویش در حوزه‌های نظری محض. اما درحال‌حاضر، در زمانه‌ای که بقای تمدن در خطر است، درک می‌کنم که لازم است دست‌کم موضعی گرفت. من هم‌چنین احتجاجاتِ پرقدرت و متقاعدکنندهٔ‌ شما را در بحث با ادوارد تلر⁴، که در تلویزیون دیدم، تحسین می‌کنم. دیدن دانشمندی برجسته که تعصبات شنوندگان را تقویت می‌کند (و نه سیاست‌مدارانی که از آن‌ها انتظار دیگری هم نیست) برایم غم‌انگیز است.

من در همان روزی که زادروز شماست ۷۱ ساله خواهم شد. باشد که سال‌های پرتکاپوی بسیاری پیشِ‌رو داشته باشید، در صحت و سلامت، و با احساس رضایت از دیدن ایجادِ نظمِ جهانی عاقلانه‌تری که در توسعهٔ آن نقش پررنگی داشته‌اید. چند هفتهٔ دیگر از تدریس بازنشسته خواهم شد و خود را وقف توسعهٔ بیش‌تر نظریهٔ احتمالاتِ استقرایی خود خواهم کرد که از سال ۱۹۵۰ شروع به انتشار آثاری راجع به آن کرده‌ام و از آن زمان ذهن من را به خود مشغول کرده است.

با ابراز مهر و قدردانی عمیق،

ارادتمند شما،

رودلف کارنپ

از راسل به کارنپ

پلاس پنرین
۲۱ ژوئن ۱۹۶۲

پرفسور کارنپ عزیز،

بی‌اندازه سپاس‌گزارِ نامهٔ محبت‌آمیزتان هستم. بسیار از آن مشعوف شدم. نمی‌دانستم زادروز شما و من در یک روز واقع شده است. متأسفم که آرزوهای خوب خویش برای شما را، که صادقانه احساس می‌کنم، برایتان نفرستادم.

من معتقدم که مساعی شما برای وضوح و دقت بخشیدن به فلسفه تأثیری دیرپا بر اندیشهٔ بشری خواهد داشت و موجب مسرّت من است دیدن این‌که قصد دارید پس از بازنشستگی هم کارهایتان را پی بگیرید. بهترین کاری که می‌توانید بکنید به نتیجه رساندنِ نظریهٔ احتمالاتِ اسقرایی‌تان است. بی‌میلی شما به نامه‌نگاری به مقاماتِ رسمی را کاملاً درک می‌کنم. دشوار است یافتنِ زبانی که مقاماتی را که حرف‌های ما به گوششان می‌رسد، ولی آگاهی اندکی دارند از آن‌چه ما را به گفتنِ آن‌ها واداشته است، متوجه ترس‌های شدید و صادقانهٔ ما راجع به جهان بکند. باید اعتراف کنم که عمیقاً نگرانم. می‌ترسم که انسان‌ها کمر بسته باشند به جامهٔ عمل پوشاندن به یک آرزوی مرگ‌ومیر گسترده و اکنون برعهدهٔ ماست که دست به هر تلاشی بزنیم برای برانگیختن مقاومت دربرابر جنون و ددمنشی سیاست‌هایی که به نابودی صدها میلیون انسان خواهد انجامید.

موفقیت ما در این کشور بسی چشم‌گیرتر بوده است از آن‌چه در ایالات متحده شاهدش هستیم، اگرچه اعتراض در ایالات متحده، نسبت به انجام کاری مشابه در این‌جا، آشکارا مستلزم شهامت و فداکاری بیش‌تری است. باوجوداین، امیدوارم که تأثیر مقاومتِ اقلیتی ما بیش‌تر شود و تجلّی بین‌المللی هماهنگی پیدا کند. ما در ۹ سپتامبر آینده تظاهراتی عظیم در مقابل وزارت نیروی هوایی در وایت‌هال برگزار خواهیم کرد که شامل نافرمانی مدنی خواهد بود و من حتماً‌ در خود تظاهرات حضور فیزیکی خواهم داشت. معتقدم که مردم تشنهٔ پاسخی به این وحشت هستند و اگر بتوانند بر احساس بی‌پناهی و درماندگی غلبه کنند، قطعاً پاسخ خواهند داد.

صمیمانه سپاس‌گزارم از این‌که لطف کردید و برایم نوشتید و برایتان در کار سترگ‌تان آروزی موفقیت می‌کنم.

با احترام و بهترین آرزوها

برتراند راسل.