لیلیت تریان (۱۰ دی ۱۳۰۹- ۱۶ اسفند ۱۳۹۷) پیکره‌ساز ایرانی، معروف به مادر پیکره‌سازی ایران، در خانواده‌ای ارمنی و هنردوست در تهران به دنیا آمد. پدرش کارمند بانک ملی ایران بود و به معماری علاقه داشت. مادرش مدّتی در فرانسه در رشتهٔ هنر تحصیل کرده بود و لیلیت را با طراحی و نقاشی آشنا کرد. پس از دبیرستان، لیلیت در کنکور دانشکدهٔ هنرهای زیبا شرکت کرد، اما سال بعد به کلاس‌های نقاشی این دانشکده راه یافت. در ۱۳۳۱، از دانشکده انصراف داد و به‌قصد تحصیل در دانشگاه هنرهای زیبای پاریس (مدرسهٔ بوزار) به فرانسه رفت. حین آمادگی برای آزمون ورودی دانشگاه به پیکره‌سازی علاقه‌مند شد و چهار سال در این دانشگاه به تحصیل پیکره‌سازی پرداخت.
در ۱۳۳۹، پس از فارغ التحصیلی به ایران بازگشت و تا ۱۳۵۹ در دانشکدهٔ هنرهای تزئینی تدریس کرد. در ۱۳۵۴ موفق شد کارگاه ریخته‌گری این دانشکده را تأسیس کند. او در سال ۱۳۵۷ خانهٔ پدری خود را به «کارگاه هنر» تبدیل کرد.
لیلیت تریان پس از انقلاب ایران و پس از آن‌که رشتهٔ مجسمه‌سازی در جریان انقلاب فرهنگی از رشته‌های دانشگاهی حذف شد، از دانشکدهٔ هنر کنار گذاشته شد. او از ۱۳۷۲ تا ۱۳۷۹ در دانشگاه آزاد اسلامی تدریس کرد.
از مهم‌ترین آثار تریان پیکرهٔ نیم‌تنهٔ یپرم‌خان (۱۳۴۷) است که هم‌اینک در محوطهٔ کلیسای مریم مقدس قرار دارد و هم‌چنین پیکرهٔ یادبودِ مسروب ماشتوتس (مبدع الفبای ارمنی) در کلیسای ترمانکچاج تهران (۱۳۷۰). لیلیت تریان در نمایشگاه‌های انفرادی و گروهی بسیاری شرکت کرده است. او در ۱۳۷۴ عضو هیئت داوران دوسالانهٔ مجسمه‌سازی تهران شد. او در سال ۱۳۸۲ در نگارخانهٔ ثمر نمایشگاه انفرادی برگزار کرد. در اسفند ۱۳۸۵(۲۰۰۷) هم‌زمان با برگزاری نخستین سمپوزیوم بین‌المللی مجسمه‌سازی تهران در موزهٔ هنرهای دینی امام علی مراسم بزرگداشتی برای لیلیت تریان، که از اولین مجسمه‌سازان زن ایران محسوب می‌شود، برگزار شد.
_5880.jpg "پیکرهٔ نیمه‌تنهٔ پیرم‌خان، کلیسای مریم مقدس، لیلیت تریان، ۱۳۴۷")
مستند نیمه‌بلند ۳۵ دقیقه‌ای بانو، به کارگردانی محمد صفا، اثر مستندی است که از زندگی خانم تریان، اولین بانوی مجسمه‌ساز ایرانی، در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی تهیه شده است.
لیلیت تریان می‌گوید:
من براساس اتفاقات شاید به‌ظاهر بی‌اهمیت و ناچیز تحت‌تأثیر قرار می‌گیرم و شروع به ساخت مجسمه می‌کنم. مثلاً من مجسمهٔ مادر و بچه را، که با گچ ساخته‌ام، تحت‌تأثیر به دنیا آمدن یک نوزاد در فامیلمان شروع کردم. مادر این نوزاد همواره او را در آغوش خود داشت و دیدن این لحظات حسِ ساختن این مجسمه را در من ایجاد کرد. البته از گُل‌ها هم زیاد الهام می‌گیرم. آگوست رُدَن یک مجسمه دارد با نام کسی که راه می‌رود. فرانسه که بودم آن را به آتلیه آورده بودند که ما از روی آن کار و کپی کنیم. این مجسمه به‌قدری نسبت به آن محیط بزرگ بود که عظمت آن مرا مرعوب خود کرده بود.
با مجسمه‌سازی آدم فضاهایی را خلق می‌کند که از زوایای مختلف قابل‌دید است و از هر طرف هم جلوه خاص خودش را دارد. این همان جذابیتی بود که سبب شد من به طرف مجسمه و مجسمه‌سازی گرایش پیدا کنم.
لیلیت تریان ۱۶ اسفند ۱۳۹۷در سن ۸۸ سالگی در تهران درگذشت. مراسم تشییع پیکر وی در روز ۲۵ اسفند در کلیسای سرکیس مقدس برگزار شد و در گورستان ارامنهٔ تهران (بوراستان) به خاک سپرده شد.
منابع:
تندیس (مجله)، «شبیه کسی نیست»، ۱۹ مرداد ۱۳۸۹، ش ۱۸۰ ص ۳۶.
http://www.iransculpture.ir/sculptors/ir/z2-lilit-terian/terian.htm
https://evnreport.com/et-cetera/lilit-teryan-the-doyen-of-irans-modern-sculpture/
اشتراک‌گذاری